Lokomotywy manewrowe to głównie maszyny spalinowe wykorzystywane do prac o dużej różnorodności. Spotkać je możemy na bocznicach towarowych, bocznicach przyzakładowych, stacjach rozrządczych czy też punktach utrzymaniu taboru (tzw. depo). Spalinową lokomotywę manewrową SM42, będącą najpopularniejszą serią lokomotyw w Polsce, przedstawiono na zdjęciu 1.

Marcin Kręcichwost

Prace lokomotyw manewrowych mają wiele wspólnych cech:

• wykonuje się je przy niskich prędkościach, przeważnie do 20 km/h;
• dystans pokonywany przez lokomotywy manewrowe jest relatywnie mały;
• masa ładunku do ciągnienia/pchania zmienia się w szerokim zakresie (od jednego pojazdu do całego składu z wagonami towarowymi);
• lokomotywy manewrowe pracują przez większość czasu z mocą dużo mniejszą od mocy nominalnej;
• prace manewrowe to prace „na zawołanie”, które muszą być wykonane wtedy, kiedy zajdzie taka potrzeba. Stąd okresy, w których lokomotywa nie wykonuje żadnej wymiernej pracy, a silnik pracuje na biegu jałowym, zapewniając zasilanie pomocnicze służące do zapewnienia gotowości lokomotywy do pracy (ciśnienie powietrza w układzie hamulca, temperatura silnika itd.) oraz do zapewnienia komfortu załodze (ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja, światło). Podczas oczekiwania na kolejne zgłoszenie lokomotywa nie wraca do depo (miejsca postoju), ale stacjonuje w miejscu głównej pracy.
• podczas pracy manewrowej, skład może zatrzymywać się i ponownie ruszać kilka razy (np. może czekać z powodu czerwonego sygnału, zmiany rozjazdu itp.);
• lokomotywa często napełnia układ hamulcowy wagonów w podpinanym składzie, co wymaga dostarczenia dużej objętości powietrza [1].

Powyższa specyfika pracy, a w szczególności operacje wykonywane przy relatywnie niskim obciążeniu w stosunku do mocy maksymalnej oraz wysoki współczynnik pracy „jałowej”, skutkuje  niską sprawnością całego układu, co w połączeniu z przestarzałymi rozwiązaniami zastosowanymi w silnikach starych konstrukcji przekłada się na bardzo wysokie spalanie.

Rys. 1  Lokomotywa manewrowa SM42

To z kolei nie tylko ujemnie wpływa na finanse, ale także obciąża środowisko naturalne. Biorąc pod uwagę coraz większy nacisk kładziony na ochronę środowiska, ciągle rosnące ceny paliw oraz dużą konkurencję na rynku przewozowym, zaczęto szukać rozwiązań, które pozwoliłyby przynieść wymierne korzyści w zakresie oszczędności paliwa oraz zniwelowania negatywnego wpływu na środowisko.

cały artykuł dostępny jest w wydaniu 6 (81) czerwiec 2014