Forma planu technologicznego jest w zasadzie dowolna, zwłaszcza w sytuacji nieobowiązywania w Polsce obecnie – od naszego przystąpienia do Unii Europejskiej – jakichkolwiek zasad rysunku technicznego. Tak jak zasady tworzenia planów i analizy wymiarowej, tolerancji, czy parametrów technologicznych, przez lata nie zmieniły się wcale, to wykonywanie rysunków uległo znacznej zmianie.
Aleksander Łukomski
Elementy planu technologicznego
Wspomaganie komputerowe oraz na nowo wypracowane nowe wzory (grafika), powodują, że plan (rysunek) może wyglądać inaczej, a na pewno lepiej. Załączony rysunek planu ma dać jedynie pogląd na istotę planu technologicznego. Możliwe też, że nie uda się stworzyć jednolitej formy planu technologicznego i może on inaczej wyglądać dla obróbki skrawaniem, inaczej dla spawania w pojedynczych przyrządach, inaczej dla stanowisk zrobotyzowanych, a jeszcze inaczej dla dużych linii technologicznych. Minimalny plan technologiczny powinien zawierać rysunek detalu wchodzącego z wymiarami i tolerancjami, i rysunek detalu wychodzącego z urządzenia technologicznego, też z wymiarami i tolerancjami. Większy plan może zawierać jeszcze plan każdej operacji oraz parametry technologiczne, z wyliczeniem taktu, a na końcu – z wyliczeniem wydajności maszyny, przy założonym współczynniku ciągłości pracy, który zawiera się na ogół pomiędzy 0,7-0,95, w zależności od zmechanizowania czynności załadunkowych maszyny, jak i stopnia automatyzacji. Niekiedy też można wyliczyć współczynnik wykorzystania maszyny, zwłaszcza kiedy wymaga tego inwestor lub bank udzielający kredytu. Wynika on z założonego programu rocznej produkcji i wydajności maszyny. Źle jeżeli wychodzi on poniżej 0,5, jednak na ogół powinien być w granicach 0,8-0,9. Jeżeli wychodzi powyżej 1 to albo trzeba dodać drugą maszynę, albo spróbować zwiększyć stopień automatyzacji.
W zdecydowanej większości planów technologicznych wystarczającym formatem jest A3. Można podzielić ten format na dwa arkusze A4. Na pierwszym, lub z lewej strony, będzie wtedy rysunek detalu wchodzącego na nasze urządzenie, a drugim, lub z prawej strony, rysunek detalu wychodzącego. Potrzebne są jeszcze odpowiednie uwagi (o których poniżej) i miejsce na zatwierdzenie planu (podpisy) na rysunku detalu wychodzącego. Powinna też być tabliczka z numerem rysunku, nazwą, np. „Plan technologiczny detalu...”, z datą oraz podpisem autora rysunku i nazwą firmy wydającej ten dokument. Powinna być pełna identyfikacja planu technologicznego, tak aby można się na niego powoływać, czy to w ofercie, jeżeli jest składany razem z ofertą, czy też osobno, jako fragment dokumentacji do zatwierdzenia, a przed wykonaniem maszyny.
Informacje na rysunku dotyczące detalu wchodzącego
Detal lub wszystkie detale wchodzące (np. dla przyrządów spawalniczych), przekopiowane z rysunku konstrukcyjnego lub wklejone, muszą zawierać wszystkie istotne wymiary i tolerancje dla mocowania i obróbki. Jeżeli nie ma tolerancji podanych na rysunku konstrukcyjnym to należy podać klasę dokładności, np. IT12. Ta klasa tolerancji warsztatowej powinna być przez nas preferowana. Może ona być negocjowana i w rezultacie możemy zgodzić się na luźniejszą tolerancję np. IT14 lub nawet IT16, mając świadomość, z jaką wtedy dokładnością będziemy mieli do czynienia i jak wpłynie to na pewność ustalania i mocowania, oraz na wymiary wykonywanego na maszynie przedmiotu.
cały artykuł dostępny jest w wydaniu 7/8 (118/119) lipiec/sierpień 2017
