Do budowy obrabiarek zespołowych stosuje się częściowo zespoły zunifikowane, a częściowo zespoły specjalnie konstruowane do konkretnych detali, obrabianych na tych maszynach. Do zespołów zunifikowanych należą m.in. stoły podziałowe, zarówno wzdłużne, jak i obrotowe. Służą one do przenoszenia obrabianych detali z jednego stanowiska obróbczego na następne. Są jednymi z najważniejszych zespołów każdej obrabiarki zespołowej o wielu stanowiskach obróbczych. Muszą spełniać bardzo wysokie wymagania dotyczące dużej dokładności pozycjonowania, a zwłaszcza utrzymania tej dokładności w całym okresie eksploatacji obrabiarki.
Aleksander Łukomski
Urządzenia podziałowe są w zasadzie dobrze znane w obróbce detali, jak choćby podzielnica (która służy do obracania i ustalania kątowego, na ogół pojedynczego detalu, np. podczas frezowania różnych płaszczyzn pod różnymi kątami w tym detalu) czy urządzenia podziałowe w oprzyrządowaniu np. wiertarskim.
Fot. 1 Stół obrotowy JAG czterostanowiskowy
Stół obrotowy podziałowy JAG składa się z tarczy o pionowej osi obrotu, mechanizmu napędu obrotu i zatrzasku ustalającego kolejne położenia. W obrabiarkach zespołowych na stole obrotowym podziałowym, z pionową osią obrotu tarczy, montuje się kilka przyrządów (od czterech do dwunastu). Dodatkowo oddziałują na niego różne siły skrawające, niekiedy znaczne, z różnych kierunków. Taki stół obrotowy podziałowy musi więc spełniać przede wszystkim:
- wysoką (żądaną) dokładność podziału, której wielkość decyduje o wyborze konstrukcji zatrzasku;
- odporność na oddziaływanie sił skrawania. Jeżeli siły te są znaczne, mogą wywołać w zatrzasku naprężenia ścinające lub zginające. Dlatego należy po dokonaniu każdego podziału zamocować tarczę obrotową do korpusu (podstawy) stołu podziałowego. Likwiduje się w ten sposób także drgania tarczy podczas obróbki, co ma duży wpływ na gładkość powierzchni obrabianych.
Stoły obrotowe podziałowe mają najczęściej proste rozwiązania zatrzasku – ryglowania, które polega na wprowadzeniu w specjalny otwór z tulejką (w tarczy stołu) tłoczka (pilota) – cylindrycznego lub stożkowego. Rozwiązanie z pilotem cylindrycznym obarczone jest stosunkowo dużym błędem, wynikającym z luzów, zarówno w otworze prowadzącym pilota, jak i luzów w otworze tulejki zamontowanej w tarczy stołu. Lepiej jest, gdy tulejka i element ustalający pilota są stożkowe. Wtedy jest mniej o jeden błąd. Rozwiązania te dodatkowo powodują częste zakleszczanie pilota i stosunkowo szybką utratę dokładności, w wyniku zużycia części zatrzasku. Wychodząc z analizy tolerancji można prosto obliczyć błąd podziału dla takich rozwiązań konstrukcyjnych. Oczywiste jest, że im większy promień umieszczenia pilota tym błąd jest mniejszy.
cały artykuł dostępny jest w wydaniu 3 (126) marzec 2018
