Stale konstrukcyjne oznaczenia krajowe i międzynarodowe cz. I

: Opublikowano: 07 kwietnia 2011

Kontynuujemy na naszych łamach publikację oznaczeń materiałów konstrukcyjnych w zestawieniach z ich odpowiednikami (zamiennikami), według norm poszczególnych krajów i symboli międzynarodowych. Dziś – stale konstrukcyjne.

Nawiązując do publikowanych w zeszłym roku zestawień symboli stali nierdzewnych (które spotkały się z dużym zainteresowaniem naszych Czytelników), rozpoczynamy publikację zestawień prezentujących oznaczenia najważniejszych gatunków stali konstrukcyjnych. Dzielą się one na konstrukcyjne stale stopowe i niestopowe, od których zaczniemy. To stopy żelaza i węgla, które zawierają inne pierwiastki chemiczne (jak Mangan, Krzem, Aluminium i in.), w stężeniach mniejszych od wartości granicznych -
Mn - 1,65%
Si - 0,50%
Cu, Pb - 0,40%
Cr, Ni - 0,30%
Al, Bi, Co, Se, Te, V i W - 0,10%
Mo - 0,08%
Nb - 0,06%
La, Ti, Zr - 0,05%
B - 0,0008%
Właściwości stali niestopowych zależą przede wszystkim od zawartości węgla. Małe stężenie węgla (0,1%) daje strukturę stali ferrytyczną, większe (tzw. średniowęglowe do 0,4%) ferrytyczno-perlityczną, a jeszcze większe stężenie węgla (0,7%) to już struktura stali czysto perlityczna. Ze wzrostem zawartości węgla wzrasta twardość stali i wytrzymałość na rozciąganie, maleją natomiast własności plastyczne.
Konstrukcyjne stale niestopowe ogólnego przeznaczenia to, według dawnych Polskich Norm, gatunki St0, St3S, St4S, St5, St6 i St7.
Zgodnie z normą PN-88/H-84020, w zależności od stopnia odtlenienia, wyróżnia się podstawowe grupy konstrukcyjnych stali niestopowych:
● stale nieuspokojone – oznaczone literą X (St3SX, St3VX, St4X i St4VX)
● stale półuspokojone – oznaczone literą Y (St3SY, St3VY, St4Y i St4VY)
● stale uspokojone (St3S, St3V, St4S i St4V)
● stale niestarzejace się (St3W i St4W)
Dziś, po wprowadzeniu norm europejskich – jednolitych w krajach UE – stare symbole krajowe powoli wychodzą z użycia.
Zgodnie z normą PN-EN 10027-1 stal, według zastosowania i właściwości mechanicznych i fizycznych, oznaczamy za pomocą symboli głównych i dodatkowych.

Symbole główne:
S – stal konstrukcyjna
G – odlew staliwny
E – stal maszynowa
P – stal pracująca pod ciśnieniem
L – stal na rury przewodowe

Dalej następuje liczba oznaczająca minimalną wartość graniczną plastyczności w MPa dla najmniejszego zakresu grubości wyrobu. (przykładowo, dla popularnej stali St3S jest to liczba 235).
Kolejne oznaczenie to symbole dodatkowe określające udarność stali (praca łamania próbki przy określonej temperaturze badania).

cały artykuł dostępny jest w wydaniu 3 (18) marzec 2009