Dalszy rozwój samolotów w układzie kaczka
Po okresie pionierskim lotnictwa, a przed końcem XX w., układ kaczka prawie w ogóle nie był stosowany, ze względu na problemy z jego stabilnością podczas lotu. Powstało wtedy jedynie kilka prototypów, ale żaden nie wszedł do produkcji seryjnej. Na uwagę zasługuje prototyp francuskiego myśliwca De Bruyère C1 z 1917 r. Opracowany przez Marcela de Bruyere’a samolot był dwupłatowym myśliwcem ze skrzydłami o równej rozpiętości na górze i u dołu oraz z odwróconymi rozpórkami w kształcie litery V. Płytowy statecznik przedni kontrolował pochylenie, podczas gdy sterowanie przechyłem było zapewniane przez lotki o niezwykłej konstrukcji, w postaci wychylanych całych końcówek skrzydeł. Samolot ten był niezwykły także pod innymi względami. Miał chłodzony wodą silnik Hispano-Suiza 8A, o mocy 150 KM, umieszczony bezpośrednio za skrzydłami, który napędzał śmigło na ogonie za pomocą długiego wału. Jego trójkołowe podwozie i zaawansowany metalowy kadłub były również niezwykłe w tamtych czasach. Kadłub miał dwa duże okrągłe okna po każdej stronie, aby zapewnić widoczność w dół. Uzbrojenie składało się z pojedynczego działa 37 mm, więc przypuszczalnie samolot miał służyć głównie do zwalczania bombowców oraz ewentualnie jako samolot szturmowy. Pierwszy i jedyny lot odbył się w kwietniu 1917 r. C1 osiągnął wysokość około kilku metrów, po czym spadł na ziemię. Pilot przeżył, ale dalsze prace zarzucono15.
Bez większych sukcesów samoloty w układzie kaczka testowali w tym czasie Niemcy (Focke-Wulf F 19 Ente), Włosi (Ambrosini SS.4) oraz Rosjanie (MiG-8 Utka). W czasie II wojny światowej powstały prototypy samolotów myśliwskich XP-55 Ascender (USA), Kyūshū J7W1 Shinden i motoszybowiec Kyushu Kugisho MXY-6 (Japonia) oraz szereg projektów radzieckich i niemieckich. Nie doczekały się one produkcji seryjnej. Mimo to konstruktorzy na świecie spodziewali się, że układ kaczka może jeszcze kiedyś wrócić do łask, gdy opracowane zostaną nowe generacje autopilotów zdolnych wspomagać załogę w utrzymaniu stabilizacji lotu. Niekiedy, na wszelki wypadek zabezpieczano się zgłaszając odpowiednie patenty. Przykładowo, w sieci można znaleźć rysunek patentowy US Patent 116,094 z 8 sierpnia 1939 r., zgłoszony przez słynnego amerykańskiego konstruktora Clarencea Leonarda „Kelly” Johnsona z zakładów Lockheed, który zawiera wizję samolotu komunikacyjnego w układzie kaczka. Projekt ten nie doczekał się realizacji.
c.d.n.
dr Jakub Marszałkiewicz
15 Jego opis pojawił się m.in. w książce: J. Davilla, A. Soltan, French Aircraft Of The First World War, wyd. Flying Machines Press (January 1, 2002).
artykuł pochodzi z wydania 11 (146) listopad 2019
