Jakub Marszałkiewicz
W okresie powojennym układ kaczka rozpowszechnił się od lat 70-tych, głównie wśród samolotów bojowych. Pierwszym seryjnie produkowanym myśliwcem w tym układzie był szwedzki SAAB J-37 Viggen z 1967 r. W latach 80-tych powstały podobne konstrukcje w postaci projektów francuskiego myśliwca Rafale, szwedzkiego SAAB JAS-39 Gripen oraz europejskiego Eurofighter, które następnie weszły do produkcji. W Izraelu opracowano własną wersję francuskiego Mirage 5, oznaczona jako IAI Kfir z przednim usterzeniem. Sami Francuzi także opracowali odmianę Mirage 5 Milan z takim usterzeniem (lecz w wersji chowanej do kadłuba), ale nie weszła ona do produkcji. W Chinach wprowadzono do służby myśliwce Chengdu J-9, J-10 oraz najnowszy Chengdu J-20. Powstał także szereg prototypów bombowców z amerykańskim XB-70 Valkyrie na czele. W lotnictwie komunikacyjnym układ ten znalazł ograniczone zastosowanie. Canardy miał europejski Concorde oraz radziecki Tu-144.
Canardy Burta Rutana
W lotnictwie sportowym i ogólnym układ kaczka także nie stał się popularny, choć na uwagę zasługują konstrukcje Burta Rutana z USA1. Pierwszą kaczką Rutana był VariViggen z 1972 r. o dość prymitywnej skrzynkowej drewnianej konstrukcji, którego zbudowano około 20 sztuk w garażowych warunkach.
Rys. 1 Samoloty Burta Rutana – sportowy VeriEze oraz biznesowy Beechcraft Starship
Konstruktor wzorował swą ideę na szwedzkim J-37 Viggen oraz amerykańskim XB-70. Pierwszą konstrukcją, która przyniosła Rutanowi rozgłos był VariEze z 1975 r. Miał on konstrukcję kompozytową, z tworzywa sztucznego wzmocnionego włóknem szklanym. Prototyp, oznaczony jako Model 31, zadebiutował publicznie podczas spotkania EAA Fly-In (obecnie AirVenture) w Oshkosh w 1975 r. W tym samym roku jego brat Dick Rutan ustanowił na VariEze rekord świata odległości lotu na świecie w klasie poniżej 500 kg. Opracowano potem odmianę Long-EZ, która miała zasięg 2010 mil (3230 km), ponad dwa razy większy niż VariEze. Samolot był dostosowany do budowy garażowej przez prywatnych konstruktorów. W ten sposób powstało ponad 800 samolotów VeriEze. Niestety około 200 z nich uległo wypadkom, w których życie straciło ponad 40 pilotów. Są to wyniki raczej typowe dla samolotów o konstrukcji amatorskiej przeznaczonych do samodzielnego montażu.
cały artykuł dostępny jest w wydaniu 12 (147) grudzień 2019
