Wiertarki należą do maszyn, które towarzyszą nam od najdawniejszych czasów. W starożytności były napędzane ręcznie, tzw. smyczkiem, lub miały napęd nożny. Obecnie produkuje się mnóstwo wiertarek różnego typu i wielkości, ale zdecydowana większość ma napęd elektromechaniczny. Zdarza się napęd pneumatyczny, np. w górnictwie, w strefie zagrożenia wybuchem lub w niektórych zakładach produkcyjnych, gdzie używane są wiertarki ręczne z takim napędem, jeżeli w tym zakładzie jest sieć sprężonego powietrza. W niektórych rozwiązaniach stosuje się napęd hydrauliczny, zwłaszcza w ruchu posuwowym. Pewne ciekawe rozwiązania konstrukcyjne wiertarek omawiamy w niniejszym tekście.
Aleksander Łukomski
Wiertarki są obrabiarkami przeznaczonymi do wykonywania otworów. Narzędzie – wiertło, najczęściej kręte, wykonuje ruch obrotowy i ruch prostoliniowy – posuwowy. Przedmiot obrabiany jest nieruchomy. Typowe operacje wykonywane na wiertarkach to wiercenie otworów, powiercanie otworów, rozwiercanie, pogłębianie, fazowanie, gwintowanie. Rzadziej wykonuje się operacje wytaczania, planowania powierzchni, np. nadlewków lub ich obtaczanie, używając jako narzędzi noży tokarskich.
W zależności od przeznaczenia stosuje się następujące narzędzia wiertarskie:
- wiertła kręte do żeliwa i stali, do metali nieżelaznych, piórkowe, do głębokich otworów, do otworów wielokątnych, specjalne;
- pogłębiacze czołowe, stożkowe i kształtowe;
- nawiertaki do nakiełków;
- wiertła i pogłębiacze składane.
Narzędzia te mogą być jednolite lub łączone – część robocza z chwytem lutowana lub zgrzewana. Jako materiał na narzędzia wiertarskie, na części robocze, stosuje się stal szybkotnącą lub narzędziową. Węgliki spiekane stosuje się w postaci płytek przeznaczonych do lutowania. Małe średnice wierteł mogą być w całości wykonane z węglików. Zwiększenie trwałości wierteł można uzyskać poprzez kształtowanie drugiego stożka, a także poprzez wprowadzenie chłodzenia wewnętrznego. Wiertła mają część chwytową w postaci stożka Morse`a lub w postaci walcowej. Dla zwiększenia możliwości obróbki wiertarek wypracowano różne specjalne narzędzia wiertarskie. Istnieje wiele różnych wiertarek o bardzo różnym zastosowaniu. Spośród całej gamy wiertarek wyróżnić można: wiertarki stołowe, słupowe i stojakowe, promieniowe, rewolwerowe, wielowrzecionowe, do głębokich otworów, gwinciarki, wiertarki szeregowe, z niewysuwnym wrzecionem i inne. Są też wiertarki w wykonaniu specjalnym, o specjalnej konstrukcji, do tylko jednej konkretnej operacji. Specyficzną odmianą wiertarek są przeważnie większych wymiarów wiertarko-frezarki i wiertarki współrzędnościowe, tzw. koordynatki, o dużej dokładności, zwłaszcza położenia otworów w osi X,Y, z dokładnością liczoną w mikronach.
Cały artykuł dostępny jest w wydaniu płatnym 1/2 (184/185) Styczeń/Luty 2023
