Umieszczenie zespołu napędowego w tylnej części Polskiego Fiata 126p ograniczało funkcjonalność pojazdu oraz utrudniało budowę wersji pochodnych o większej funkcjonalności. Postanowiono więc opracować samochód z przednim napędem, przy założeniu maksymalnego wykorzystania elementów dotychczas produkowanego modelu. Prace nad tym samochodem rozpoczęto w maju 1977 roku. Przeniesienie do przodu układu napędowego spowodowało konieczność wydłużenia przedniej części pojazdu, co wpływało zarówno na kształty jak i proporcje nadwozia. Nawiązano współpracę z krakowską Akademią Sztuk Pięknych, gdzie zlecono opracowanie projektów bryły tego samochodu. W grudniu 1978 roku ukończono budowę pierwszego egzemplarza samochodu z napędem przednim, który otrzymał oznaczenie 650 NP.
Silnik umieszczony został wzdłużnie przed osią kół przednich, a jego osiągi zostały nieco podwyższone, osiągał on moc maksymalną 19,1 kW. W układzie chłodzenia zastosowano nową dmuchawę osiową. Półosie napędowe wyposażono w przeguby równobieżne.
Przeniesienie silnika spowodowało konieczność przeprowadzenia zmian w zespołach podwoziowych. Opracowano nowe zawieszenie przednie, w którym koła pojazdu zawieszone były niezależnie na zwrotnicach kolumnowych typu Mac Pherson, współpracujących z dolnymi poprzecznymi wahaczami i sprężynami śrubowymi. W tylnym zawieszeniu zmieniono jedynie charakterystykę sprężyn i amortyzatorów. Znaczącą nowością było zastosowanie nowej zębatkowej przekładni kierowniczej oraz hamulców tarczowych przy kołach przednich.
Pierwszy prototyp z 1978 roku miał nadwozie dwudrzwiowe ze zmienioną częścią przednią. W tylnej części nadwozia powstała przestrzeń bagażowa o objętości około 200 dm3. Nieco później wykonano też prototyp samochodu oznaczonego symbolem 126-650NP-C o nadwoziu trzydrzwiowym (typu hatch-back). Samochód wyposażono w składaną kanapę tylną, przez co jeszcze bardziej wzrosły walory użytkowe tego modelu. Masa własna wzrosła do 650 kg ale osiągi samochodów Polski Fiat 126-650 NP były zbliżone do osiągów seryjnych „maluchów”.
W latach 1979 - 1981 zbudowano kilka dalszych samochodów tego typu z różnymi wersjami silnika, zmienionymi przełożeniami w skrzyni biegów i przekładni głównej oraz różnymi wariantami zawieszeń tylnych kół. Ostatnia wersja tego samochodu miała zmienioną stylizację tylnej części nadwozia. Podwyższono linię dachu, zastosowano nowe szerokie drzwi tylne oraz nowe lampy zespolone.

W tym samym czasie w OBR SM prowadzono prace konstrukcyjno-badawcze zmierzające do ograniczenia zużycia paliwa przez seryjnie produkowane samochody typu PF 126p. Zmianami objęto układ zasilania, układ rozrządu, układ zapłonu oraz kształt komory spalania i układ wydechowy. Po uzyskaniu pozytywnych wyników badań stanowiskowych i trakcyjnych zmiany te zostały zatwierdzone do produkcji. Rezultatem wprowadzenia tych zmian było obniżenie zużycia paliwa o około 12 %. Samochody z tymi zmianami nosiły oznaczenie 650E.

Interesującą konstrukcją opracowaną i wykonaną w oparciu o zespoły Polskiego Fiata 126p 650 E była znakowarka o nazwie Pingwin, przeznaczona głównie do malowania poziomych znaków na jezdniach. Nadwozie samochodu obcięto na wysokość dolnej krawędzi okien, wycięto także przedni pas nadwozia. Zastosowano standardowy silnik samochodu 126p, lecz skrzynia biegów miała tylko dwa biegi do przodu i bieg wsteczny. Inne zespoły podwoziowe pojazdu zostały bez zmian. Dwucylindrowa sprężarka zasilająca poprzez zbiornik sprężonego powietrza pistolety natryskowe napędzana jest od silnika pojazdu. Obok kierowcy - operatora umieszczono zbiornik na farbę o objętości 150 dm3.
Elektroniczne programowanie pracy pistoletów pozwalało na szybkie wykonywanie wszystkich znormalizowanych rodzajów linii. Istniała też możliwość podłączenia ręcznego pistoletu do malowania innych znaków lub obiektów przydrożnych. Pojazd ten został przystosowany do ciągnięcia przyczepy z dodatkowymi pojemnikami z farbą. Pierwszy egzemplarz znakowarki „Pingwin” wykonano w 1983 roku. W następnych latach wykonano jeszcze 20 egzemplarzy tych maszyn, które pracowały w różnych miastach naszego kraju.

Znaczna grupa pracowników ośrodka brała udział w przygotowaniu produkcji samochodu PF 126 Restyling, który później otrzymał nazwę handlową BIS. Opracowano szereg podzespołów dla tego modelu, dzięki czemu uniknięto zakupu wielu sublicencji na te elementy. Do najbardziej złożonych podzespołów powstałych w ten sposób należały: dwugardzielowy gaźnik, tarcza sprzęgła z tłumikiem drgań skrętnych, nowy alternator, tłumik wydechu oraz bezdętkowe opony promieniowe niskoprofilowe. Produkcja seryjna tego samochodu uruchomiona została w 1987 roku.
W styczniu 1990 roku rozpoczęto prace nad konstrukcją kabrioletu opartego na zespołach samochodu PF 126p FL. Taka zmiana typu nadwozia wymagała poważnej interwencji w jego strukturę nośną. Zespoły mechaniczne pojazdu pozostały bez zmian. W OBR SM wykonano różnicową dokumentację, prototypy oraz przeprowadzono ich odpowiednie badania. W połowie 1991 roku samochód uzyskał homologację i przystąpiono do małoseryjnej produkcji tego modelu. W procesie produkcji kabrioletów znaczny udział miał Zakład nr 1 Fabryki Samochodów Małolitrażowych, gdzie prowadzono montaż spawalniczy nadwozia, pełny proces lakierowania i montaż zespołów mechanicznych. Wykonanie specjalnych płyt podłogowych oraz końcowe wyposażenie pojazdu w miękki składany dach odbywało się w OBR SM. Z uwagi na ograniczony popyt w kraju, niemal cała produkcja kabrioletów eksportowana była do krajów Europy Zachodniej, a głównie do Niemiec, Holandii i Francji. Zaostrzone przepisy ekologiczne w Niemczech wymusiły dalsze zmiany konstrukcyjne. Samochód został wkrótce dostosowany do przepisów niemieckich i uzyskał certyfikat TUV. Wiązało się to z koniecznością wyposażenia go w katalizator spalin.

Większą pracą związaną z samochodem typu 126 była jego modernizacja wdrożona przez FIAT Auto Poland w 1994 roku i znana pod symbolem „el”. Modernizacja samochodu polegała na korekcie kształtów zewnętrznych nadwozia, ulepszeniu wyposażenia i zastosowaniu elektronicznego układu zapłonowego. Wprowadzone zmiany zwiększyły atrakcyjność rynkową tego modelu.

Zaostrzone wymagania przepisów w zakresie ochrony środowiska, dla samochodów z silnikami o objętości skokowej poniżej 700 cm3, stały się obowiązujące od 31 grudnia 1996 roku. Powstała konieczność wprowadzenie zmian konstrukcyjnych umożliwiających spełnienie tych wymagań.
Najistotniejszą zmianą było zastosowanie trójfunkcyjnego katalizatora, który został wbudowany w tłumik wydechu. Pozostawiono zasilanie gaźnikowe, natomiast wprowadzono szereg zmian mających na celu zbliżenie składu mieszanki do wartości optymalnej. Wprowadzony pakiet zmian wykluczył możliwość stosowania tradycyjnego paliwa ołowiowego. Zmodernizowany samochód otrzymał oznaczenie „126 elx” a jego seryjną produkcję w FAP rozpoczęto w grudniu 1996 roku.


dr hab. inż. Andrzej Zieliński

Instytut Badań i Rozwoju Motoryzacji
BOSMAL